W dniach 17 i 18 października 2017 r. w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. „Reformacja i ewangelicyzm nad Bałtykiem”. Głównym organizatorem konferencji było Nadbałtyckie Centrum Kultury wraz ze Stacją Naukową Polskiej Akademii Umiejętności w Gdańsku, a w przygotowania wydarzeń towarzyszących włączyło się szereg instytucji trójmiejskich, m.in. Archiwum Państwowe w Gdańsku. Współorganizatorem konferencji była Diecezja Pomorsko-Wielkopolska KEA w RP, a swoim patronatem konferencję objął zwierzchnik DPW ks. bp Marcin Hintz. W dwudniowej konferencji, w ramach diecezjalnej konferencji księży, wzięli również udział duchowni Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej.
Celem konferencji było ukazanie dziejów Reformacji i jej konsekwencji w sferze kulturowej i społecznej. Organizatorzy rozpoczęli od rozważań nad osobą Johannesa Bugenhagena – Reformatora Pomorza, któremu poświęcony w znacznym stopniu był program pierwszego dnia konferencji. Podczas pierwszej sesji naukowcy z Niemiec przedstawili sylwetkę, życie i działalność Bugenhagena oraz realizację jego idei w dziedzinie edukacji i pomocy społecznej. Przypomniana została również historia Reformacji na Pomorzu. W kolejnej sesji swój referat m.in. wygłosił bp prof. Marcin Hintz przybliżając słuchaczom funkcjonowanie Kościoła ewangelickiego na Pomorzu współcześnie. Drugiego dnia konferencji, w naukowej refleksji, uczestnicy spotkania skupili się na dziejach najnowszych (XIX i XX w.), z akcentami dotyczącymi współczesności, a więc dziedzictwa materialnego i duchowego przesłania ewangelicyzmu w Polsce i krajach bałtyckich. Wiele uwagi poświęcono architekturze i wyposażeniu kościołów luterańskich oraz muzyce kościelnej, ze szczególnym uwzględnieniem XIX-wiecznych gdańskich kancjonałów. Ciekawą tematykę podjął również prof. UG Krzysztof Kornacki, prezentując uczestnikom wizerunek protestantów w polskim kinie, począwszy od XX wieku. Ostatni zaplanowany referat, zatytułowany Protestanci a katolicy – spotkanie wyznań, narodów, kultur w XIX/XX wieku, wygłosił prof. Tadeusz Stegner z trójmiejskiej parafii. Podsumowania konferencji dokonał opiekun naukowy projektu – prof. Józef Borzyszkowski. Wszystkie wygłoszone referaty zostaną opublikowane w książce z materiałami pokonferencyjnymi, której wydanie zaplanowano w roku 2018.
W ramach organizowanej w dniach 17-18 października przez Nadbałtyckie Centrum Kultury konferencji naukowej „Reformacja i ewangelicyzm nad Bałtykiem” odbyły się również wernisaże dwóch wystaw. Pierwszego dnia wieczorem uczestnicy spotkali się w „Centrum św. Jana” w Gdańsku, byłym kościele ewangelickim, którego właścicielem po II Wojnie Światowej stał się Skarb Państwa, a obecnie służy on gdańszczanom jako centrum kulturalne, zarządzane przez NCK. Wystawa pt. „Johannes Bugenhagen. Doktor Pomeranus (1485-1558)”, której wernisaż miał miejsce w Centrum św. Jana, została przygotowana przez Towarzystwo Badań nad Historią Kościoła na Pomorzu w 2008 roku z okazji pamiątki 450-lecia śmierci Jana Bugenhagena – wybitnej osobistości, doktora teologii i reformatora Pomorza. Bugenhagen obok Filipa Melanchtona był jednym z najważniejszych współpracowników Marcina Lutra. Świadectwo życia Doktora Pomeranusa wciąż budzi podziw współczesnych dla jego dokonań jako duszpasterza, nauczyciela, organizatora Kościoła, a także dla jego wkładu w rozwój szkolnictwa oraz systemu socjalno-pedagogicznego. Bugenhagen był też historiografem Pomorza, autorem „Pomeranii” (1518) – syntezy historii tej krainy. Po uroczystym otwarciu wystawy, którego dokonał zwierzchnik Diecezji Pomorsko-Wielkopolskiej, ks. bp Marcin Hintz, uczestnicy mieli również okazję zwiedzić kościół św. Jana i posłuchać o jego historii.
Wernisaż drugiej wystawy, zatytułowanej „Z życia Kościołów – protestanci na Pomorzu w XIX i XX w.” miał miejsce w Archiwum Państwowym w Gdańsku na zakończenie konferencji naukowej. Wystawę zorganizowano w ramach obchodów 500-lecia Reformacji. Założeniem organizatora była prezentacja wybranych zagadnień z życia Kościoła ewangelickiego z terenu Pomorza. Obok materiałów dotyczących organizacji poszczególnych parafii zaprezentowano także archiwalia ilustrujące różne przejawy życia społeczno-religijnego. Na wystawie można obejrzeć przykładowe księgi chrztów, konfirmacji, ślubów i zgonów z kościołów ewangelickich. Zgromadzono również akta dotyczące organizacji i funkcjonowania gmin wyznaniowych i ich działalności dobroczynnej: wspieranie osób potrzebujących, chorych, ubogich oraz więźniów. Ponadto uwzględniono: rysunki, plany i fotografie przedstawiające architekturę oraz wyposażenie kościołów, zaplecze przykościelne, gmachy szkół i szpitali, stanowiące dziedzictwo materialne wspólnot protestanckich na Pomorzu. O zgromadzonych na wystawie eksponatach opowiadała zebranym jej kuratorka, dr Katarzyna Kubicka – wicedyrektor Archiwum Państwowego w Gdańsku. Wystawę otworzyli wspólnie ks. bp prof. Marcin Hintz wraz z ks. radcą Januszem Staszczakiem.
Relacja: ks. Marcin Rayss, zdjęcia: Dominika Gzowska.