Kazanie wygłoszone przez ks. bpa Marcina Hintza w kościele Zbawiciela w Sopocie dnia 11 listopada 2018 roku, w Święto Niepodległości, z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę.
Tekst kazalny: Łk 3,10-18
- I pytały go tłumy: Cóż więc mamy czynić?
- A on odpowiadając, rzekł im: Kto ma dwie suknie, niechaj da temu, który nie ma, a kto ma żywność, niech uczyni podobnie.
- Przychodzili też celnicy, by dać się ochrzcić, i mówili do niego: Nauczycielu, co mamy czynić?
- On zaś rzekł do nich: Nie pobierajcie nic więcej ponad to, co dla was ustalono.
- Pytali go też żołnierze, mówiąc: A my co mamy czynić? I rzekł im: Na nikim nic nie wymuszajcie ani nie oskarżajcie fałszywie dla zysku, lecz poprzestawajcie na swoim żołdzie.
- Gdy zaś lud oczekiwał i wszyscy w sercach swych rozważali, czy też Jan może nie jest Chrystusem,
- Sam Jan odpowiedział wszystkim, mówiąc: Ja chrzczę was wodą, lecz przychodzi mocniejszy ode mnie, któremu nie jestem godzien rozwiązać rzemyka u sandałów jego; On was chrzcić będzie Duchem Świętym i ogniem.
- W ręku jego jest wiejadło, by oczyścić klepisko swoje i zebrać pszenicę do spichlerza swego, lecz plewy spali w ogniu nieugaszonym.
- Wiele też innych dał napomnień i zwiastował ludowi dobrą nowinę.
Ekscelencjo Księże Biskupie, Wielce Szanowny Panie Prezydencie, Czcigodni Goście, Drogie Siostry i Drodzy Bracia w Panu,
przeżywamy dzisiaj szczególny dzień – Święto Narodowe, upamiętnienie odzyskania niepodległości przez nasz kraj. Przywołujemy wspomnienia tych, którzy byli uczestnikami tamtych wydarzeń, 100 lat temu, a to była realizacja marzeń kilku pokoleń Polaków żyjących pod trzema zaborami. Wspominamy dzisiaj także II Rzeczpospolitą, państwo wielonarodowe, wielu kultur i języków, szczycące się tolerancją żyjących obok siebie katolików, prawosławnych, ewangelików, Żydów, muzułmanów i ludzi niewierzących. Państwo, które starało się scalić tradycje konstytucyjne i prawne trzech porządków, trzech zaborów. Wydawało się to być rzeczą niemożliwą, a jednak entuzjazm i ogromna wiara, przekonanie, że mamy do spełnienia coś bardzo ważnego, dziejową misję, spowodowały, że udało się w latach 20-tych i 30-tych stworzyć państwową wspólnotę.
Dzisiaj chcemy spojrzeć na tamte wydarzenia sprzed 100 lat z różnych perspektyw. Nie tylko narodowej, ale także z perspektywy europejskiej, gdyż czujemy się mieszkańcami wielkiego, europejskiego domu, który budowany jest przez różne państwa w poszanowaniu i szacunku dla drugiego człowieka. Niestety tamta, II Rzeczpospolita, istniała bardzo krótko, właśnie dlatego, że w Europie zwyciężyły nacjonalizmy, partykularyzmy, i że ludzie chcieli zabijać innych ludzi. Po I Wojnie Światowej nastąpił tak naprawdę jej drugi akord, kontynuacja, II Wojna Światowa, która te marzenia, wizje II Rzeczypospolitej, tak bardzo przekreśliła. Nauką II Wojny Światowej dla wielu krajów stało się przesłanie, że pokój jest wartością szczególną, wartością autoteliczną, samą w sobie, którą trzeba chronić, a da się ją chronić wtedy, gdy będzie się budowało wspólnoty na różnych poziomach: wspólnoty samorządowe, regionalne, krajowe, wspólnotę europejską. A obok tych wspólnot w wymiarze państwowotwórczym, jest jeszcze jedna wspólnota, która nie może być niedoceniona – to koinonia ludzi wierzących, wspólnota ludzi przynależących do Chrystusowego Kościoła, w różnych konfesyjnych tradycjach, ale w przekonaniu, że jeden jest tylko Pan Kościoła i jest Nim Jezus Chrystus.
Wsłuchaliśmy się dzisiaj w różne biblijne teksty. Pierwszy tekst, ze Starego Testamentu, powstał wtedy, gdy Izraelici byli przekonani, że naród, państwo i wspólnota religijna, to jedno. Drugi tekst, z Listu do Rzymian, był pisany wtedy, gdy chrześcijanie byli prześladowani, gdy trzeba było wiele odwagi, by być wyznawcą Chrystusa w Imperium Romanum. I wreszcie tekst, który chcemy teraz rozważać, odnieść się do niego w dzisiejszy dzień, to Ewangelia. Gdy ją rozpoczynaliśmy czytać, jestem przekonany, większość z nas myślała, że te pytania są kierowane do Jezusa. I dopiero w połowie tekstu usłyszeliśmy, że to Jan Chrzciciel jest tym, którego tłumy pytały: Cóż więc mamy czynić? Prorok, ostatni prorok według starego, dawnego rytu, ten, który zapowiedział przyjście Jezusa i który, mimo wielu oferowanych mu zaszczytów, pozostał do końca skromny, mówiąc: Ja nie jestem godzien, temu który idzie, rozwiązać rzemyka u sandałów jego – mówił o Jezusie z Nazaretu, którego spotkał, którego ochrzcił, tak jak On sobie tego życzył i powiedział: „Tego słuchajcie”, wskazując na Jezusa Chrystusa, gdy sam Bóg powiedział o Nim, że jest Jego Synem. Patrzymy więc na historię, wsłuchujemy się w jej przesłanie. Do Jana Chrzciciela nad Jordan przybywali różni ludzie, z różnymi pytaniami. Ewangelista Łukasz zebrał te pytania poprzez poszczególne grupy zawodowe, przedstawicieli różnych wspólnot. Wszyscy pytali go o jedną rzecz: co mają czynić w swoim życiu? – odnosząc to do zawodów, służb, które mieli zaszczyt lub obowiązek spełniać. Pytali też o swoje sprawy prywatne. Jan sprowadzał wszystko do jednej płaszczyzny: bądźmy uczciwi wobec Boga, żyjmy w zgodzie z Jego przykazaniami, żyjmy w zgodzie z innymi ludźmi, w szacunku do nich, bez względu na to, jakie wypełniamy funkcje. A musimy pamiętać, że wtedy celnicy byli traktowani przez swoich rodaków, jako konfidenci, a żołnierze byli obcy, przedstawicielami zewnętrznej, wrogiej władzy, a mimo to przychodzili do Jana z tymi pytaniami, a on wskazywał im na uczciwość wobec Boga i szacunek wobec innych ludzi.
I my przychodzimy każdego dnia do Boga z takimi pytaniami, a w sposób szczególny dzisiaj, w narodowe święto, pytając się o kształt naszej wspólnoty, o to jak mamy w niej żyć, jakie przyjmować postawy, jak mamy wypełniać swoje funkcje, gdy pełnimy funkcje publiczne – na poziomie samorządowym, państwowym i także europejskim – co mamy czynić, gdy jesteśmy żołnierzami, sędziami, nauczycielami akademickimi, przedstawicielami świata nauki, sztuki, kultury? Co mamy czynić, jak spełniać swoje powołanie? Tu dochodzimy właśnie do Janowej odpowiedzi, by poczuć się wezwanym do budowania wspólnoty i traktować to jako powołanie. Dla naszego ewangelickiego etosu jest to szczególnie bliskie, bo nasz Reformator, pytany o to czym jest praca, mówił: jest przede wszystkim powołaniem. I tak musi być ona właśnie wykonywana – jako misja, jako wezwanie do określonego zadania i jako odpowiedzialność za dany nam obszar rzeczywistości. Nie ma zawodów lepszych i gorszych mówił Luter, a szewc, wykonujący bardzo sumiennie swoją pracę, godzien jest najwyższego szacunku, takiego samego jak książę czy duchowny, bo czyni to w powołaniu, w przekonaniu misji, którą ma spełnić wobec ludzi i wobec Boga, traktując to powołanie jako umieszczenie danej jednostki w konkretnym miejscu, która to jednostka, w zgodzie z Bogiem i z przykazaniami, powinna budować dwa wymiary: wymiar doczesny i wieczny. Doczesny, budując swoje miasta i swoje wioski, w tym sensie, w jakim przekazał nam to także nasz Zbawiciel, by budować wokół siebie Królestwo Pokoju i pomagać innym ludziom, tak jak świadczy o tym dzisiaj również Jan Chrzciciel. Gdyby wszyscy wiedzieli co mają czynić, nie przychodziliby do Jana, nie przychodziliby później do Jezusa, tak jak Zacheusz, świadomy swoich nadużyć. Słowa „bądź uczciwy, kieruj się przykazaniami” wcale nie są takie łatwe do realizacji. Tamci żołnierze, celnicy, usłyszeli: nie czyń nic ponad to, co należy do twoich obowiązków. Ale najpierw usłyszeli jeszcze inną rzecz: podziel się tym, co masz, z innym. I o ile spełnianie obowiązków pewnie jest oczywiste dla wielu ludzi, o tyle tworzenie wspólnoty poprzez dzielenie się z innymi wcale nie jest takie łatwe. Tak jak opisuje nam to myśl ekonomiczna, człowiek, jako homo oeconomicus, ma to do siebie, że zagarnia, ciągnie do siebie, chce mieć jak najwięcej. I to było także źródłem błędów, pokus, celników i żołnierzy. Ograniczyć swoje, by dać drugiemu i w ten sposób budować wspólnotę, to jest bardzo trudne zadanie. Wydaje się, że tak powinno być, ale gdy przychodzi do praktyki często kierujemy się naszymi partykularnymi interesami, albo interesami naszej grupy, partii, czy danego stronnictwa, próbując jak najwięcej dla swojej grupy, swojej mikro wspólnoty, zagarnąć. I wtedy te pytania wciąż trzeba przypominać, o budowaniu sprawiedliwej wspólnoty, a sprawiedliwej to znaczy takiej, w której ten, który – z różnych powodów – nie ma dachu nad głową, nie ma co jeść, nie w co się przyodziać, powinien być zaopatrzony przez tych, którzy mają więcej, w sposób szczególny przez tych, którzy mają tego w nadmiarze – to jest budowanie wspólnoty.
O jednym elemencie budowania wspólnoty zapominamy – to modlitwa o mój kraj, o moje miasto, o moją wioskę, o obywateli tej właśnie wspólnoty, o innych ludzi, których znam i których nie znam. A także modlitwa o oikumene, czyli po grecku cały świat, bo cały świat i wszyscy ludzie są w Chrystusie naszymi braćmi i siostrami. Wszyscy! Bez względu na płeć, rasę, religię, podzielane poglądy, wszyscy, którzy mają inne wizje świata, także inną orientację seksualną, którzy nie pasują do naszego kanonu, także są braćmi i siostrami w Chrystusie, i o nich powinniśmy się modlić. Także o tych, którzy odrzucają uniwersalną wspólnotę i próbują budować na partykularyzmach – może o nich powinniśmy modlić się jak najwięcej, jak najgłębiej, by przezwyciężali swoje wizje, ograniczone, zamknięte do niewielkiej grupy, a potrafili otworzyć się na drugiego i patrzeć na innych z szacunkiem i pozwolić żyć im w duchu tolerancji. Trzeba im i nam przypominać wciąż to pytanie zadane Janowi: co mamy czynić, jak mamy postępować, jakimi zasadami się kierować? Spójrzmy na Jezusa, który nikogo nie odrzucał. Przyjmował tych, których ówczesne społeczeństwo odrzucało. Jadał z celnikami, których większość traktowała jako konfidentów i zdrajców, wskazywał im, jaką drogą powinni iść – drogą przebaczenia, pojednania i dzielenia się.
W taki dzień jak dzisiaj nie możemy o tym wszystkim zapomnieć, nie możemy popadać tylko w entuzjazm i radość, i cieszyć się wspaniałością życia. Powinniśmy wykorzystać ten darowany nam dzisiaj dzień, by formułować ważne postanowienia, konkretne, dotyczące naszego powołania, naszego życia, ponieważ dopiero wtedy będziemy kontynuatorami tych, którzy przed laty budowali tę społeczność, wspólnotę II Rzeczypospolitej. Dziękując Bogu za minione 100 lat chcemy prosić byśmy mogli żyć w pokoju, byśmy mogli dzielić się z innymi i z radością wypełniać nasze powołanie. Wtedy i my możemy dokonać wspaniałych rzeczy i budować pojednaną wspólnotę.
Amen.