Kazanie wygłoszone przez ks. bpa Marcina Hintza w kościele Zbawiciela w Sopocie dnia 19 kwietnia 2019 roku, w Wielki Piątek – dzień ukrzyżowania Jezusa Chrystusa.
Tekst kazalny: J 19,16-30
16.Wtedy to wydał go im na śmierć krzyżową. Wzięli więc Jezusa i odprowadzili go. 17.A On dźwigając krzyż swój, szedł na miejsce, zwane Trupią Czaszką, co po hebrajsku zwie się Golgota, 18.gdzie go ukrzyżowali, a z nim innych dwóch, z jednej i z drugiej strony, a pośrodku Jezusa. 19.A Piłat sporządził też napis i umieścił go nad krzyżem; a było napisane: Jezus Nazareński, król żydowski. 20.A napis ten czytało wielu Żydów, bo blisko miasta było to miejsce, gdzie Jezus został ukrzyżowany; a było napisane po hebrajsku, po łacinie i po grecku. 21.Mówili tedy arcykapłani żydowscy Piłatowi: Nie pisz: król żydowski, ale że On powiedział: Jestem królem żydowskim. 22.Odpowiedział Piłat: Com napisał, tom napisał. 23.A gdy żołnierze ukrzyżowali Jezusa, wzięli szaty jego i podzielili na cztery części, każdemu żołnierzowi część, i zwierzchnią suknię. A ta suknia nie była szyta, ale od góry cała tkana. 24.Tedy rzekli jedni do drugich: Nie krajmy jej, rzućmy losy o nią, czyja ma być; aby się wypełniło Pismo które mówi: Rozdzielili między siebie szaty moje a o suknię moją losy rzucali. To właśnie uczynili żołnierze. 25.A stały pod krzyżem Jezusa matka jego i siostra matki jego, Maria, żona Kleofasa, i Maria Magdalena. 26.A gdy Jezus ujrzał matkę i ucznia, którego miłował, stojącego przy niej, rzekł do matki: Niewiasto, oto syn twój! 27.Potem rzekł do ucznia: Oto matka twoja! I od owej godziny wziął ją ów uczeń do siebie. 28.Potem Jezus, wiedząc, że się już wszystko wykonało, aby się wypełniło Pismo, powiedział: Pragnę. 29.A stało tam naczynie pełne octu; włożywszy więc na pręt hizopu gąbkę nasiąkniętą octem, podali mu do ust. 30.A gdy Jezus skosztował octu, rzekł: Wykonało się! I skłoniwszy głowę, oddał ducha.
Drogi Wielkopiątkowy Zborze, Siostry i Bracia w Panu,
przeżywamy szczególny dzień, jedyny dzień w roku, gdy to nie dzwony nas zapraszają do kościoła, ale milczenie i cisza. Wielki Piątek to czas wyciszenia, wyciszenia naszych myśli, troski o codzienność i skoncentrowania, skupienia się na tym, co najważniejsze. A teoretycznie wiemy, że najważniejszy w naszym życiu jest Bóg, że najważniejsza jest nasza relacja ze Stwórcą, Panem i Zbawicielem. Ale na co dzień żyjemy tak, jakby Boga nie było – planując, dyskutując, wskazując kierunki naszego działania, zupełnie pomijając perspektywę wiary. Wracamy do tej rzeczywistości w chwilach kryzysu, trudnych, w chwilach radości, ważnych jubileuszy, szczególnych wydarzeń i wtedy zyskujemy nową moc i siłę. Takim szczególnym dniem jest właśnie Wielki Piątek. To nie dzień z naszego kalendarza, ani dzień naszych urodzin, ani jakiejś rocznicy, ale dzień śmierci kogoś, kto powinien być nam najbliższy. Zbawiciel, Boży Syn, Jezus Chrystus. To Jego śmierć dzisiaj wspominamy, bo to śmierć, która nie jest końcem, ale nowym początkiem. To pozorna przegrana, która jest jednak największym zwycięstwem w historii ludzkości. Co roku wsłuchujemy się w historię pasji Jezusa i odnajdujemy w niej nowe pokłady treści. Bowiem tylko pozornie ten tekst Janowej Ewangelii, Wielkopiątkowej, jest historyczną relacją o śmierci pewnego człowieka. Relacją kulturowo i czasowo bardzo odległą. Ale jeśli wczytamy się głęboko w ten właśnie tekst, jeśli poddamy go medytacji, to zobaczymy, że jest to teologiczna relacja o wielkim wydarzeniu i każde słowo, każdy gest, ma znaczenie, ma odwołanie do innych fragmentów Janowej Ewangelii, a także, w sposób szczególny, do Starego Testamentu: do Proroków i do Psalmów – zwłaszcza do Psalmu 22.
Jan, jak żaden innym Ewangelista, podkreśla królewską godność Jezusa z Nazaretu. Widzimy Jezusa ukrzyżowanego, ale jakby wciąż, cały czas, przyodzianego w koronę cierniową i w purpurę. A ta tabliczka, która została umieszczona na krzyżu w trzech językach, podkreśla kim właśnie jest Jezus: „Jezus Nazarejczyk król żydowski”. Ów uniwersalizm tego przesłania podkreślają trzy języki: język lokalny – hebrajski, aramejski, język urzędowy rzymskiego imperium, czyli łacina i język, którym posługiwał się cały ówczesny świat, czyli greka koine. On jest prawdziwie Królem. Królem naszych serc i sumień. On jest Królem tego świata, o którym mówił cały czas Piłatowi, że Jego królestwo nie jest stąd. Wskazywał cały czas na Tego, który powinien być Królem naszych serc i sumień – na Boga. Na krzyżu więc prawdziwie umiera Król. Król naszych sumień, naszej wiary, Zbawiciel, który w doskonały sposób wypełnia wolę swego Ojca, czyli Boga. Ten wywyższony Jezus jest prawdziwie Królem wszystkich ludzi, całej ludzkości w wierze i obdarza nas miłością, wskazując na fundamentalną wartość, na której jest zbudowane Jego królestwo, właśnie na miłość. I to Jan jako ewangelista, a później autor listów, będzie podkreślał: Bóg jest miłością. To właśnie miłość płynie do nas z tego krzyża, z Jego bólu, cierpienia, wyrasta przesłanie miłości. Nie odwetu, nienawiści, chęci wyrównania rachunków. Takie myślenie było u apostołów, u Piotra w ogrodzie Getsemane. Tutaj jest przyjęcie na siebie swego losu i miłość do wszystkich ludzi, bez wyjątku. Ukrzyżowany Jezus bierze na siebie grzech wszystkich ludzi, bo jest Królem wszystkich. To podkreśla Janowe widzenie pewnych elementów wydarzeń.
Zauważmy, że w relacji Jana nie ma wzmianki o Szymonie Cyrenejczyku, o którym pamiętali inni autorzy, że pomógł nieść Jezusowi krzyż. U Jana Jezus z Nazaretu sam niesie krzyż, bierze na siebie ciężar całej ludzkości. Już w starożytnym Kościele Ojcowie Kościoła widzieli w tym podobieństwo do Izaaka, który niósł drwa na górę idąc ze swoim ojcem Abrahamem, który miał go ofiarować Bogu na górze Moria. Jezus niesie krzyż, by do tego krzyża przybić wszystkie nasze grzechy, by dać nam wolność Bożych dzieci. Jezus ukazany jest jako Król, podkreśla to Jego szata, owa tunika, która nie była szyta z różnych fragmentów, ale cała tkana – to wypełnienie Psalmu 22. Ta cała tunika, jako jedność, nieprzerwana, została w starożytnym Kościele zinterpretowana jako symbol jedności wszystkich ludzi, a dokładnie jedności Kościoła. To Chrystus jest jedyną głową Kościoła i On za wszystkich, którzy są w Kościele, bierze odpowiedzialność i prowadzi ich. Jest też owa suknia symbolem szat arcykapłana, bo Jezus, jak wiemy to z Listu do Hebrajczyków, jest ostatnim arcykapłanem. Ta zdjęta z Niego szata ukazuje koniec dawnego kapłaństwa, koniec składania ofiar przebłagalnych, bo one już nie mają sensu, skoro na krzyżu została złożona jedyna, doskonała ofiara.
Tylko Jan, zauważmy, zapisał epizod, który nazywany jest testamentem Jezusa. To słowa skierowane przez syna do matki, do Marii i do umiłowanego ucznia, które są wyrazem wielkiej troski ziemskiego syna o matkę i praktycznej realizacji przykazania miłości. Jezus, odchodząc do Ojca, do końca troszczy się o sprawy swoich najbliższych. Wiemy, że ten wątek w tradycji mariologicznej został przyjęty jako symbol, w którym podkreślono matczyną rolę Marii wobec Kościoła. Ale zauważmy, że w żadnym innym wątku Nowego Testamentu, w Dziejach, ani w Listach, nie ma do tego odwołania, raczej więc naprawdę chodzi tutaj o zabezpieczenie sytuacji życiowej matki i pozostawienie jej w kręgu uczniów, powierzenie Janowi opieki nad tą, która Jezusa wychowała i ukształtowała jako człowieka.
Jan widzi więc rzeczywistość Golgoty swoimi oczami. On, jako jedyny spośród uczniów, był tam pod krzyżem. Były trzy niewiasty i właśnie on. Inni się rozproszyli, bali, Szymon Piotr wyparł się Jezusa. Tylko ta garstka, tych czworo, stała pod krzyżem. Stała pod krzyżem, a dokładnie stała przy Ukrzyżowanym. W tym opisie Jezus łączy się z krzyżem, stając się jakby jedną osobą. I dlatego w naszej ewangelickiej tradycji, spójrzcie Drodzy na krzyż stojący na ołtarzu, widzimy Jezusa na krzyżu, mimo iż wiemy, że On zmartwychwstał. Bo właśnie w dzień Wielkiego Piątku Jezus łączy się całkowicie z krzyżem i krzyż staje się znakiem wywyższonego Jezusa ponad ziemią. Jezus na krzyżu ma wszystkich do siebie pociągnąć. Krzyż staje się znakiem Jezusa Chrystusa, Zbawiciela wszystkich ludzi, staje się znakiem całego Kościoła. Symbol poniżenia i męki staje się znakiem zwycięstwa. Bo Wielki Piątek dokładnie przemienia nasze rozumienie wartości. To, co u świata odrzucone, staje się zwycięskie. Przegrany proces i skazanie jest drogą prawdziwej chwały i mocy. Dlatego Marcin Luter mówił zawsze w wątpliwościach do siebie i do innych: „Gdy masz wątpliwości, gdy nie wiesz czy jesteś zbawiony, chwyć się mocno krzyża, złap się krzyża, a wtedy doznasz czegoś szczególnego – upewnienia się o tym, że On zwyciężył śmierć i daje nam życie wieczne”.
Jezus wypełnia wszystkie starotestamentowe przykazania i wszystkie słowa prorockie. Słowo „Pragnę” ma również wymiar mesjański. Gdy Jezus je wypowiedział, Jan pisze: Potem Jezus, wiedząc, że się już wszystko wykonało, aby się wypełniło Pismo, powiedział: Pragnę. To Słowo z Psalmu 69.: „A w pragnieniu moim napoili mnie octem”. Jezus więc do końca jest wierny Ojcu, do końca jest wierny swemu powołaniu i przesłaniu. Modli się na krzyżu słowami Psalmu 22. i wypowiada prorockie słowa z Psalmu 69. Jan jeszcze jedno zapisuje, w odwołaniu do zwyczajów Startego Testamentu, pisze, że gąbkę nasączoną octem podano Jezusowi na pręcie hizopu. Gdyż właśnie gałązkę hizopu, w Święto Paschy, zanurzano we krwi baranka i skrapiano nią progi i odrzwia żydowskich domów. Gdy więc na krzyżu umiera Baranek Boży pojawia się również hizop. Krew Jezusa jest krwią, która zbawia wszystkich ludzi. Nie tylko tam, gdzie są progi i odrzwia, ale tam, gdzie są ludzkie serca, sumienia, jesteśmy oczyszczeni prawdziwie Jego krwią. I Jan pisze o ostatnich słowach Jezusa: „Wykonało się”. To wypełnienie arcykapłańskiej modlitwy Jezusa: „Ja Cię uwielbiłem na ziemi, dokonałem dzieła, które mi zleciłeś”. Jezus mówi przed światem, że wykonał całkowicie to, co Ojciec Mu powierzył. Jezus wykonał wolę Ojca i teraz może odejść, i skłoniwszy głowę, oddał ducha.
My jesteśmy teraz pod krzyżem, w bliskości Ukrzyżowanego. Wierzę, że jesteśmy w gronie tych czterech osób, które do końca trwały przy Jezusie. Jesteśmy uczennicami i uczniami, którzy trwają z Jezusem i On wtedy trwa z nami w każdej chwili naszego życia. W chwilach radości, lęku, trwogi, cierpienia, bólu, niezrozumienia tego, co nas lub bliskich spotyka, ale także w codzienności. Tak jak kroczył z ludźmi z Galilei do Jerozolimy, będąc z nimi właśnie w ich codziennych, zwykłych sprawach, był przy nich w chwilach najtrudniejszych, jak z Martą i Marią, gdy zmarł ich brat. Był z tymi, którzy opłakiwali swoich bliskich, był z tymi, którzy byli chorzy, słabi, uzdrawiając ich, przebaczając i jest z nami na krzyżu, we wszystkich naszych sprawach – małych i wielkich, najmniejszych i najważniejszych. On, Jezus, prawdziwie jest Bogiem i prawdziwie człowiekiem, i prowadzi nas do Ojca, do Ojca swego i naszego. Wypełnił, dokonał dzieła, które Ojciec mu zlecił i nas obdarzył nowym życiem. Albowiem Bóg tak umiłował świat, że Syna Swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto weń wierzy nie zginął, ale miał żywot wieczny.
Amen.