Kazanie wygłoszone przez ks. bpa Marcina Hintza w kościele Zbawiciela w Sopocie w Dziękczynne Święto Żniw, dnia 1 października 2017 roku.
Tekst: Iz 58,7-12
7.Podzielisz twój chleb z głodnym i biednych bezdomnych przyjmiesz do domu, gdy zobaczysz nagiego, przyodziejesz go, a od swojego współbrata się nie odwrócisz.
8.Wtedy twoje światło wzejdzie jak zorza poranna i twoje uzdrowienie rychło nastąpi; twoja sprawiedliwość pójdzie przed tobą, a chwała Pańska będzie twoją tylną strażą.
9.Gdy potem będziesz wołał, Pan cię wysłucha, a gdy będziesz krzyczał o pomoc, odpowie: Oto jestem! Gdy usuniesz spośród siebie jarzmo, szydercze pokazywanie palcem
i bezecne mówienie,
10.gdy głodnemu podasz swój chleb i zaspokoisz pragnienie strapionego, wtedy twoje światło wzejdzie w ciemności, a twój zmierzch będzie jak południe,
11.i Pan będzie ciebie stale prowadził i nasyci twoją duszę nawet na pustkowiach, i sprawi, że twoje członki odzyskają swoją siłę, i będziesz jak ogród nawodniony i jak źródło, którego wody nie wysychają.
12.Twoi ludzie odbudują prastare gruzy, podźwigniesz fundamenty poprzednich pokoleń i nazwą cię naprawiaczem wyłomów, odnowicielem, aby w nich można było mieszkać.
Drogie Siostry i Drodzy Bracia w Jezusie Chrystusie,
przeżywamy dzisiaj Dziękczynne Święto Żniw, święto, które jest naszym dziękczynieniem za wszelkie doczesne dobra. Niemal co roku powtarzamy, że kiedyś to święto było przede wszystkim świętem rolników, wszystkich tych, którzy żyli z pracy rąk na roli, którzy w ciężkim trudzie sprawiali, by inni mogli mieć na stole swój chleb. Przemiany cywilizacyjne spowodowały, że dzisiaj tylko niewielki procent społeczeństwa Europy żyje z pracy na roli. Wielu młodych ludzi w ogóle nie wie, jak wygląda ta ciężka praca, nie wiedzą skąd jest mleko, chleb, nie znają całej drogi – od ziarna rzuconego do ziemi, przez wzrost, żniwa, młóckę, pracę młynów, aż po piekarnie, z której wychodzi ten symboliczny dar, jakim jest chleb – symbol, podstawa naszego wyżywienia. Świat się zmienia, zmieniają się procesy technologiczne, sposób w jaki zdobywamy swoje doczesne dobra, ale nie zmieniają się przesłania, które zapisane są na kartach Biblii. Boże Słowo jest niezmienne, dlatego my, ewangelicy, tak wyraźnie podkreślamy: sola Scriptura – to reformacyjne hasło, które mówi nam, że to z Biblii powinniśmy czerpać źródło naszej wiary i naszej moralności.
A dzisiejsze Słowo zapisane przez proroka Izajasz mówi nam o tym, co jest w życiu ważne i co jest w życiu najważniejsze. Izajasz jest często nazywamy ewangelistą Starego Testamentu, bo w czasach szczególnie trudnych dla Izraela głosił im nadzieję, nadzieję na odbudowę państwa, które było dla nich tak ważne. Prorok, którego słowa znajdujemy w 58. rozdziale, żył już po upadku potęgi Izraela, wtedy, gdy już Izraelici jako Żydzi, czyli ci w rozproszeniu, znaleźli się w Babilonie i innych częściach świata. I tam zdarzały się lepsze i gorsze dni, ale w tym dzisiejszym przypadku możemy mówić, że przyszedł czas, że i tam były obfite ploty, że wielu wygnańców znowu znalazło nadzieję, że nastąpił czas rekonstruowania, czas odbudowy, myślenia o powrocie do dawnych struktur, do dawnego życia, za którym tak tęsknili Żydzi. Czas nadziei, czas odbudowy, budowania nowej tożsamości w lepszych czasach. I wtedy, gdy wydaje się, że wszystko powinno iść ku dobremu, w tamtej społeczności pojawiają się konflikty i napięcia – dotyczące również tego, by dzielić dobra, by umieć podzielić się tym, co mam, z tym, który ma mniej, albo nie ma wcale. Egzegeci pokazują, że wtedy w Izraelu pojawiła się wręcz nienawiść wzajemna pomiędzy tymi, którzy byli w Izraelu, tą tzw. „Resztką”, a tymi, którzy byli na wygnaniu i wracali do kraju. Pojawiła się niechęć do tych, którzy wracali, jako do obcych, jako do uchodźców, imigrantów, którzy ze swą tradycją z Babilonu zmienią myślenie tych, którzy pozostali na ziemiach Palestyny. I wtedy prorok mówi – do jednych i do drugich – do tych, którzy są w napięciu, skłóceni, znienawidzeni, którzy mają dosyć swojej codzienności, ekonomii, polityki, dzielenia na obcych, swoich, lepszych i gorszych Żydów. Izajasz mówi konsekwentnie, kto powinien panować w ludzkich sercach, kto powinien być ostatnią instancją: nie naród, nie tradycja, ale Bóg. Bóg, który jest Panem i który powinien być jedynym Królem Izraela, Ten, który jest obecny w życiu swojego ludu, w życiu każdego człowieka, Ten, który z Izraelem zawarł przymierze i obdarza go swoją miłością, choć też bywa, że smaga i karze tych, którzy są nieposłuszni. Prorok więc mówi: jeśli chcemy odbudować dawne, prastare struktury, zbudować nowe domy, wzmocnić winnice i mury, trzeba walczyć z niesprawiedliwością, która się szerzy wśród Narodu Wybranego. Trzeba wyrzucić z siebie przemoc, nienawiść, wzajemną niechęć – tylko wtedy można zbudować coś dobrego i pozytywnego.
O tym mówi Izajasz do swoich rodaków, ale to słowo tak naprawdę jest wciąż aktualne i zawsze. Bo na całym świecie są zadowoleni i niezadowoleni. Jeśli spojrzymy na dzisiejszy świat, na nasz kawałek Europy, to można powiedzieć, że tak, jak w tamtych czasach, w Izraelu, tych niezadowolonych przybywa, tych, którzy nie czują się prawdziwie szczęśliwi, czują się odrzuceni i poprzez agresję, nienawiść, butę, próbują budować swoją pozycję w świecie. Izajasz w tamtych czasach i dzisiaj mówi: na tych fundamentach nie zbudujemy dobrego państwa, nie zbudujemy dobrego miasta, jeśli będą ciągłe, nieustanne napięcia, dzielenie na lepszych i gorszych. „Bo ja tu mieszkałem, ja zostałem, gdy inni poszli do Babilonu, a teraz wracają, a z nimi przychodzi wielu obcych, których trzeba wypędzić” – to myślenie z tamtych czasów. Czy nie słyszymy jego i dzisiaj w naszym społeczeństwie, w naszej części Europy, która chce dzielić, a nie łączyć, która uważa – przynajmniej duża część – że jest lepsza od innych ludzi?
Izajasz pokazuje nam, że wszyscy jesteśmy Bożymi dziećmi. Wobec Boga jesteśmy wszyscy równi, tworzymy wspólnotę ludzką, humanistyczną, ale także i my, jako chrześcijanie, tworzymy wspólnotę braci i sióstr w Chrystusie, i zwłaszcza ta wspólnota, która łączy się w więzi z Jezusem Chrystusem, Bożym Synem i prawdziwym człowiekiem, nie powinna być źródłem podziałów, odrzuceń, wykluczeń, lecz wręcz odwrotnie – to chrześcijanie mają szczególną misję budowania mostów i bycia ambasadorami pojednania. Izajasz podpowiada nam, jakimi drogami możemy owo pojednanie i lepszy świat budować. Pierwszy wiersz mówi nam o dwóch aspektach: Podzielisz twój chleb z głodnym i biednych bezdomnych przyjmiesz do domu. Otwarcie się na potrzeby doczesne drugiego człowieka, rozpoznanie, że drugi człowiek odczuwa głód i ja chcę się z nim podzielić – to jest fundamentalna sprawa. I ten drugi aspekt, o którym mówi Izajasz, to jest szczególny apel do tamtych jego rodaków: by przyjąć innych do siebie, by otworzyć swój kraj dla tych, którzy potrzebują dachu nad głową, którzy uciekają przed wojną, przed strasznymi sprawami i chcą wśród nas odnaleźć swoje bezpieczne schronienie.
Przez wiele lat, przed wiekami, Gdańsk służył Europie jako symbol tolerancji, jako miejsce, gdzie ci, którzy gdzieś z powodu nietolerancji na świecie, wykluczenia, szukali swego miejsca i odnajdywali tutaj swój drugi dom. Gdańsk przez wiele lat w XVII, XVIII wieku, w świecie ewangelickim, był symbolem dzielenia się dobrami z innymi. Przez ponad 200 lat ewangelicy z Gdańska wspierali niewielką ewangelicką wspólnotę, parafię w dalekiej Smyrnie, co roku oddając im ofiarę, by pokazać więź z ewangelikami, którzy są w dalekim kraju i potrzebują takiego wsparcia. Dobroczynność naszych przodków na tej ziemi naprawdę słynęła po całej Europie. Czy my nie powinniśmy nawiązywać właśnie do tych tradycji? Do bycia, jako mieszkańcy Pomorza Gdańskiego, ludźmi otwartymi na innych ludzi, wskazującymi na wartość wolności i potrafiącymi się dzielić, tak jak przed dwustu laty, z tymi, którzy tej pomocy potrzebują? Stosunek do drugiego człowieka to nie tylko, Drodzy, nasza relacja w kościele, w Sali Debory, podczas spotkań w parafii, nie tylko w czasie nabożeństwa i aktywności, które przeżywamy na terenie naszej parafii, ale to przede wszystkim patrzenie na drugiego człowieka, okazywanie mu szacunku, otwartości, nawet wobec tych, którzy nie są dla nas mili, a bywają wręcz namolni. Tak jak Izraelici, jak Żydzi, potomkowie Abrahama, musieli przejść przez wiele napięć, przez wypędzenie, a także przez wzajemne niechęci między starymi a nowymi, tak i my, chrześcijanie – nowy Izrael, powinniśmy mimo tych wszystkich napięć dążyć ku innej perspektywie, ku perspektywie świadectwa.
W tym roku obchodzimy szczególny jubileusz 500 lat Reformacji. Wierzymy, że te wszystkie zaangażowania nasze: uroczystości, konferencje, koncerty, wystawy, służą składaniu świadectwa przed światem, kontynuacji naszej wiary, więzi z tymi, którzy już w latach 20. XVI wieku na tej ziemi głosili ewangelię według zasad Kościoła ewangelickiego. Ale jeśli będzie to tylko takie zewnętrzne działanie, bez naszej wewnętrznej więzi i bez świadectwa naszego życia, to wówczas to wszystko może się okazać niewystarczające, wyblakłe, a może i puste. Jeśli nie będą szły za tym codzienne czyny – także naszej dobroczynności.
Żyjemy w czasach pokoju, w czasach, gdy większy lub mniejszy dostatek jest naszym udziałem. Możemy dzielić się z innymi, a nie prosić innych o wsparcie. Korzystajmy z tego. Wykorzystajmy także taką okazję, jaką jest dzisiejsza zbiórka ofiar na ewangelickie domy opieki. Co roku w Święto Żniw dzielimy się z naszymi współwyznawcami w Polsce, którzy w sędziwości swoich lat spędzają czas w domach opieki. To taki gest, symbol naszych generacyjnych powiązań i solidarności. Żyjemy w świecie, w którym każdy chce budować swoją pozycję, w świecie, w którym często drugi człowiek spotykany w pracy, w środowisku, ale także w Kościele, widziany jest jako potencjalny konkurent, jako zagrożenie. Tak patrzy dzisiaj Europa na uchodźców, jako na zagrożenie, konkurencję na rynku świadczeń socjalnych, na rynku pracy. Nie potrafimy często otworzyć naszych serc i sumień na tych, którzy naprawdę, jak chrześcijanie w Syrii, stracili wszystko i potrzebują pomocy. Prorok nam mówi: Podzielisz twój chleb z głodnym i biednych bezdomnych przyjmiesz do domu. To wielki apel do całej Europy, do naszego kraju, a także i do nas, byśmy na każdego człowieka patrzyli, jak na człowieka, a nie jak na zagrożenie, konkurencję, wroga czy obcego.
„Podzielisz twój chleb, przyjmiesz innych do domu” – mówi prorok – i prosi nas, apeluje, by to była i nasza postawa. Amen.